เมื่อปี พ.ศ.2512 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎรชาวเผ่ามูเซอ ที่หมู่บ้านวังดิน อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ อยู่บนดอยผีหลอกติดกับลำน้ำกก ห่างจากชายแดนไทย-พม่า ราว 10 กิโลเมตร ทรงทอดพระเนตรเห็นสภาพความเป็นอยู่ที่ขัดสนของราษฎร สมควรให้ความช่วยเหลือพัฒนาคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้น ด้วยเหตุนี้ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงหมอกจ๋ามจึงได้จัดตั้งขึ้น ในปี พ.ศ.2526 เพื่อสนองแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว โดยอยู่ในความรับผิดชอบของมหาวิทยาลัยแม่โจ้ ส่วนที่ทำการศูนย์ฯ ตั้งอยู่ในเขตหมู่บ้านห้วยศาลา ครอบคลุมพื้นที่รับผิดชอบ 10,437.76 ไร่ 15 หมู่บ้าน ประชากรที่อาศัยอยู่ในพื้นที่เป็นชนเผ่าอาข่า ไทใหญ่ ไทลื้อ มูเซอ เย้า ลีซอ กะเหรี่ยง คนเมือง และคนจีนยูนาน อยู่สูงจากระดับน้ำทะเล 450-550 เมตร ลักษณะภูมิประเทศเป็นที่ราบริมแม่น้ำกก ล้อมรอบด้วยแนวเขาสลับซับซ้อน
กิจกรรมการท่องเที่ยว
การท่องเที่ยวเชิงเกษตร
- ชมแปลงผลผลิต เช่น มะเขือม่วงก้านดำ ฟักทองญี่ปุ่น ฟักทองสีส้ม ฟักทองสีขาว มะระหยก ถั่วแขก ฟักประดับ ถั่วแดงหลวง ถั่วเหลืองผิวดำ ฯลฯ
- ชมสวนมะม่วงสายพันธุ์ต่างๆ เช่น นวลคำ อาร์ทูอีทู เออร์วิ่น ปาล์มเมอร์ ฯลฯ
- ชิมเสาวรสหวานรับประทานสดๆ จากต้น
การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม
- ชมวิถีชีวิตชาวอาข่าบ้านห้วยศาลา การประดิษฐ์เรื่องประดับ การทอผ้า พิธีโล้ชิงช้าจัดช่วงเดือนสิงหาคม
- วิถีชีวิตชาวไทลื้อบ้านวังไผ่ ชมการแปรรูปบุกแบบภูมิปัญญาดั้งเดิม กลุ่มที่พักแบบโฮมสเตย์ เครื่องจักสานไม้ไผ่ อาหารแบบไทลื้อและการบรรเลงดนตรีแบบไทลื้อมีความไพเราะและมีจังหวะที่สนุก สนาน การละเล่น เช่น ฟ้อนดาบ เต้นรำแบบไทลื้อ
- ชมวิถีชีวิตชาวไทใหญ่บ้านใหม่หมอกจ๋าม ที่นี่มีวัดใหม่หมอกจ๋ามที่สร้างตามแบบศิลปะไทยใหญ่อย่างงดงาม และชาวไทยใหญ่จะมีเทศกาลที่จัดประจำปีต่อเนื่องกันทั้ง 12 เดือน ที่น่าสนใจคือปอยส่างลอง (จัดเดือนเมษายน) ปอยเหลินสิบเอ็ด หรือจองพารา (จัดหลังเทศกาลสงกรานต์) ปอยหลวงยกย่องเจ้าครูหมอไต (จัดเดือนกุมภาพันธ์)
- วัดใหม่หมอกจ๋ามและพิพิธภัณฑ์เจ้าครูหมอไต เป็นการสร้างรูปสถาปัตยกรรมของชาวไทใหญ่คล้ายกับประเทศพม่า ภายในมีพิพิธภัณฑ์จัดแสดงวิถีชีวิต ความเป็นอยู่ของชาวไทใหญ่ มีจุดชมวิวแม่น้ำกกอยู่ในบริเวณวัด
- พระธาตุสบฝาง เป็นวัดเก่าแก่ มีประวัติความเป็นมายาวนานตั้งอยู่บนเขาสูง มองเห็นทัศนียภาพของสวนส้มและทิวเขาที่ทอดตัวสลับซับซ้อน
การท่องเที่ยวทางธรรมชาติ
- ล่องเรือชมวิวสองฝั่งแม่น้ำกก ระยะสั้นจุดเริ่มต้นที่ท่าเรือบ้านท่าตอนจนถึงบ้านวังไผ่ ส่วนระยะยาว จุดเริ่มต้นที่ท่าเรือบ้านตอนจนถึงจังหวัดเชียงราย
- น้ำพุร้อนมะลิกา ที่บ้านเมืองงาม
ของฝากของที่ระลึก
- ผลผลิตของโครงการหลวงตามฤดูกาล มีจำหน่ายทั้งที่ศูนย์ฯ และตามไร่ของเกษตร
- สินค้าหัตถกรรม เช่น เครื่องเงิน ผ้าทอมือของชนเผ่า เฟอร์นิเจอร์ไม้ไผ่ ฯลฯ
ที่พัก-ร้านอาหาร
มีบ้านพักรับรอง 1 หลัง รองรับได้ 10 คน ภายในศูนย์ฯ ไม่มีร้านอาหารบริการ แต่สามารถสั่งรายการอาหารล่วงหน้าจัดเตรียมให้ได้ ส่วนที่พักใกล้เคียงมีทั้งรีสอร์ทและโรงแรมอยู่ที่ตัวตำบลท่าตอน ก่อนถึงศูนย์ 15 กิโลเมตร นอกจากนี้ยังมีที่พักแบบโฮมสเตย์ที่หมู่บ้านวังไผ่
การเดินทาง
ระยะทางจากตัวเมืองเชียงใหม่ 190 กิโลเมตร ใช้ทางหลวงหมายเลข 107 (สายเชียงใหม่-ฝาง) ผ่านอำเภอแม่ริม-แม่แตง-เชียงดาว-ไชยปราการ-ฝาง ถึงบ้านท่าตอน อำเภอแม่อาย (สะพานข้ามแม่น้ำกก) เข้าสู่ทางหลวงหมายเลข 1089 ตรงไปถึงบริเวณ กม.ที่ 37 เลี้ยวซ้าย 200 เมตร สามารถใช้รถยนต์ได้ทุกประเภท มีบริการรถประจำทางจากตัวเมืองเชียงใหม่ –แม่อาย สอบถามที่สถานีขนส่งอาเขต (ช้างเผือก)
สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม
ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงหมอกจ๋าม บ้านห้วยศาลา หมู่ 15 ตำบลท่าตอน อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ 50280 โทร 053-451-463 หรือ 081-961-2677
ข้อมูลและภาพประกอบจาก 38 ดอย 38 โครงการหลวง
