กระเพาะปัสสาวะไวตัว (Overactive bladder หรือ OAB) เป็นกลุ่มอาการผิดปกติของระบบทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง โดยอาการที่พบบ่อยที่สุดคือการปวดปัสสาวะอย่างฉับพลัน ไม่สามารถรอหรือกลั้นได้ ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ชนิด urgency incontinenceหรือปัสสาวะเล็ดราดในที่สุด
สาเหตุของกระเพาะปัสสาวะไวตัว ยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด แต่เชื่อว่าเกิดจากหลายปัจจัยร่วมกัน ได้แก่
- การเปลี่ยนแปลงของกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะและท่อปัสสาวะ
- ปัญหาเกี่ยวกับระบบประสาทที่ควบคุมการทำงานของกระเพาะปัสสาวะ
- ภาวะแทรกซ้อนจากโรคอื่นๆ เช่น โรคเบาหวาน โรคพาร์กินสัน โรคอัมพาต
- การใช้ยาบางชนิด เช่น ยาแก้คัดจมูก ยาแก้แพ้ ยาขับปัสสาวะ
อาการของกระเพาะปัสสาวะไวตัว ประกอบด้วย
- ปวดปัสสาวะอย่างฉับพลัน ไม่สามารถรอหรือกลั้นได้
- ปัสสาวะบ่อย โดยเฉพาะในเวลากลางคืน
- กลั้นปัสสาวะไม่อยู่
- รู้สึกปวดปัสสาวะบ่อยแม้กระเพาะปัสสาวะยังไม่เต็ม
การรักษากระเพาะปัสสาวะไวตัว ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการและสาเหตุที่แน่ชัด โดยอาจรักษาด้วยวิธีต่างๆ ดังนี้
- การรักษาด้วยพฤติกรรม เช่น ฝึกกลั้นปัสสาวะ การฝึกควบคุมกระเพาะปัสสาวะ
- การรักษาด้วยยา เช่น ยาขยายกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะ ยาคลายกล้ามเนื้อ ยาแก้ซึมเศร้า
- การผ่าตัด เช่น การผ่าตัดตัดกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะ การผ่าตัดเปลี่ยนกระเพาะปัสสาวะ
การป้องกันกระเพาะปัสสาวะไวตัว สามารถทำได้โดย
- รักษาสุขภาพให้แข็งแรง
- หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์ และเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน
- หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารที่มีรสจัด
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
หากมีอาการของกระเพาะปัสสาวะไวตัว ควรรีบพบแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยและการรักษาที่ถูกต้อง
